Het kritisch vermogen van een Waterschapsbestuurder

Is Waterschap Rivierenland een perfecte organisatie of slikken we alles als zoete koek?

Bij de behandeling van de jaarstukken spraken vrijwel alle elf fracties hun waardering uit voor de stukken. Stuk voor stuk gaven ze complimenten aan de ambtelijke organisatie. Het ontlokte Frank Harbers (fractie bedrijven) tijdens een informeel moment de uitspraak dat het soms lijkt alsof Waterschap Rivierenland volmaakt is. Dat ze haar zaakjes zo goed voor elkaar heeft, een geoliede machines. Klopt het beeld van de volmaakte organisatie?. 'Je zou bijna denken dat een communistisch systeem is, terwijl we ons misschien beter af kunnen vragen hoe het zit met het kritisch vermogen van het Waterschapsbestuur. 

Verdien het met de Biesbosch!

Gevelstenen van verdwenen boerderijen in de Biesbosch

In 1982 toonde de Werkendamse gemeenteraad een totaal gebrek aan visie toen ze een aanbod voor een gratis Biesboschbezoekerscentrum vanuit Den Haag weigerde; dat hadden ze destijds in Drimmelen slimmer bekeken. Ook staat daar al jaren een bord langs de snelweg met de verwijzing naar de Biesbosch, zelfs tot jaloezie van de Werkendamse raad.Met de grootse uitbreiding van het huidige Biesboschmuseum lijkt Werkendam straks eindelijk mee te liften op de ontwikkeling van het toerisme in het gebied. Ook de film ‘Holland, natuur in de Delta’ zal zeker extra bezoekers opleveren, net als bij de Oostvaardersplassen. Helaas lijkt de geschiedenis zich te herhalen, de Werkendamse raad wil helemaal geen extra bezoekers in deBiesbosch. En roept totaal ongefundeerd dat het gebied geen ‘topnatuur’ hoeft teworden. Gelukkig is de Biesbosch al lang topnatuur, of de gemeenteraad dat nu wil of niet. En in plaats van trots te zijn op zo’n prachtig gebied en niets liever te doen dan dat aan anderen te laten zien, roept ze dat de Biesbosch geen ‘Efteling’ mag worden.En leidt dit totaal gebrek aan visie straks opnieuw tot het nakijken, als ze vanuit Drimmelen wel zo slim zijn om te zoeken naar mogelijkheden om geld te verdienen in het gebied. Gewoon door in te zien dat toerisme juist de motor is van duurzame economische ontwikkeling. Ook in de Biesbosch.

(Column, eerder gepubliceerd in het Nieuwsblad op 28 mei 2015)

Verkokering in het water (2)

Friday, January 13, 2006

Dag 13: Files oplossen voor droge voeten

In oktober (2005)! nam ik deel aan een training ‘Invloed uitoefenen op duurzaam waterbeleid’ in Utrecht. Met één van de cursisten (werkzaam bij de Rijksoverheid) raakte ik in gesprek over mijn motivatie aan de training deel te nemen. Ik vertelde haar over de opgave waarvoor de gemeente Werkendam zich gesteld ziet in de komende jaren in het kader van Ruimte voor de rivier. Namelijk het opofferen van 2000 ha. grondgebied voor de opvang en doorstroming van het rivierwater naar zee. En anderzijds het probleem van de dagelijkse files op de Merwedebrug. En waarom Rijkswaterstaat deze beide problemen als afzonderlijke projecten ziet en niet kijkt naar een gezamenlijke oplossing van het probleem. Ook zij had dergelijke ervaringen opgedaan bij de overheid en nam sinds kort deel aan een projectgroep om de verkokering bij de Rijksoverheid tegen te gaan. Van bovenaf wordt er dus gewerkt aan oplossingen.

Als lokale politiek moeten we ook van onderop werken aan een oplossing. Het opofferen van Werkendams grondgebied in de Noordwaard voor droge voeten in de Randstad moet de rijksoverheid wat waard zijn. De oplossing voor de file-problematiek op de Merwedebrug/A27 moet dan ook worden gekoppeld aan het koploperproject Noordwaard. Bij de planstudie moeten alle opties voor een nieuwe verbinding worden onderzocht. Zowel een nieuwe brug als een tunnel! Minister Karla Peijs heeft toegezegd dat er in de zomer van 2006 een plan van aanpak ligt voor de oplossing van het fileprobleem op de A27 en het knelpunt Merwedebrug. Als ze nu ook maar voor die tijd met Melanie Schultz-ten Haegen overlegd kan het mogelijk komen tot één dossier en één oplossing.

Verkokering in het water

Vergadering bij het Waterschap in Tiel

Waterschap Rivierenland heeft de beschikking van de Rijksoverheid ontvangen dat ze voor het traject  Tiel-Waardenburg (TiWa) acht miljoen ontvangt voor het voortraject van de ontwerpfase voor de dijkverbetering. Ook krijgt ze nog een half miljoen extra voor een proef waarbij de invloed van de golfopslag op de kruin van de dijk wordt gemeten. De mededeling werd vanmiddag tijdens de AB vergadering gedaan door heemraad Goos den Hartog. Goed nieuws, zo lijkt het. Maar hoe zit het eigenlijk met de nevengeul Varik-Heesselt? Een maatregel die is opgenomen in het deltaprogramma grote rivieren. Thans is een studie gaande over nut en noodzaak naar die nevengeul. Die is echter nog niet afgerond. Dus straks worden plannen gemaakt voor de dijkverzwaring, die misschien achterhaald is als de nevengeul toch wordt aangelegd.  De dijkverzwaring is de taak van het waterschap. De nevengeul is de taak van Rijkswaterstaat en provincie. Hoe komen we uit die spagaat? Hoe vermijden we de verkokering in het water? Overigens speelt dit onderwerp al heel lang, ook bij de plannenmakerij rond ontpoldering van de Noordwaard klonk de roep om eerst de pijlers van de Merwedebrug beter doorstroombaar te maken. Beide projecten waren van RWS, maar de een bij de natte tak van RWS en de andere bij de droge tak van RWS.

Het vernieuwde Biesboschmuseum

Een van de voorwerpen die een plek kregen in het vernieuwde museum in het kabinet over de Tweede Wereldoorlog, mooi vormgegeven met een kano

Juist tijdens onze AB vergadering vandaag werd diep in de Biesbosch het vernieuwde Biesboschmuseum geopend door mr. Pieter van Vollenhoven. Hij was lovend over het museum, maar sprak ook over een betere manier om onze natuur te beschermen. Meer in de vorm van rijks- en gemeentelijke monumenten. Als openingshandeling mocht hij jonge steurtjes uitzetten in de waterpartij in het museum. Het was jammer dat ik de opening moest missen, maar gelukkig mocht ik woensdag al een kijkje nemen. En de lovende woorden kan ik alleen maar onderstrepen. Het museum is een bezoek meer dan waard.

http://biesboschmuseumeiland.nl/

Tijdelijk fietspad wordt permanent?

Het tijdelijke fietspad langs de Sleeuwijkse dijk

Politiek is het onmogelijke mogelijk maken. Daar lijkt het ook op uit te draaien met het tijdelijke fietspad langs de Sleeuwijkse dijk. Het antwoord op mijn vraag in de commissie Veiligheid stemt in elk geval niet echt hoopvol.

Aan deze wens kan geen invulling gegeven worden in het kader van de dijkverbetering, omdat er voor de dijkverbetering ook geen fietspad was. Het thans aanwezige fietspad heeft een tijdelijk karakter. Het handhaven van het fietspad is een gemeentelijke aangelegenheid, dus zou de gemeente hierin actie moeten ondernemen. 

Praktisch gezien zijn er ook bezwaren. Het fietspad zoals het er nu ligt, loopt bij hoogwater onder.  Eventueel verhogen van het fietspad zal in het kader van Ruimte voor de Rivier bezwaren oproepen. Tenslotte ligt het fietspad op grond van derden en is hun toestemming nodig danwel zal het aangekocht moeten worden.

Schaduw planschade langs dijk

Protest aan het Kerkeinde tegen dijkverlegging

Tijdens de commissie Bestuur in Werkendam sprak Hylke Vinkeles Melchers in. Hij woont aan het Kerkeinde en had bezwaar gemaakt tegen de WOZ waarde van zijn huis omdat mogelijke sprake is van een dijkverlegging. Daarmee zou zijn huis mogelijk al in waarde gedaald zijn, de zogenaamde schaduw planschade. De uitvoering van de waardebepaling en het innen van de belasting ligt bij het SVHW (Samenwerkingsverband Vastgoedinformatie Heffing en Waardebepaling). Op het antwoord op zijn bezwaarschrift tegen de WOZ waarde moest Vinkeles Melchers maar liefst een half jaar wachten. Na opnieuw bezwaar kwam er eindelijk iemand bij hem thuis om de WOZ waarde opnieuw te beoordelen, pas toen werd deze naar beneden bij gesteld. 

Reden om een brief te schrijven naar de gemeente Werkendam om zijn ongenoegen kenbaar te maken. Hij vond gehoor bij enkele raadsleden, zoals Theo Meijboom. Wethouder Peter van der Ven heeft nog deze week overleg in Cromstreijen, waar het kantoor van SVHW is gevestigd en gaat de zaak nog eens aankaarten in het bestuur. 

Tijdelijk fietspad wordt permanent?

Het fietspad door de uiterwaarden bij Werkendam

Tja, hoe kun je als overheid zoveel mogelijk ideeen af schieten? Het tijdelijke fietspad langs de Sleeuwijkse dijk is weer zo'n mooi voorbeeld. Al snel na de aanleg gingen stemmen op om het tijdelijke fietspad permanent te maken. Maar toen kwamen al snel de bezwaren. Een 'waterfietspad' meende een ambtenaar smalend te moeten reageren via twitter. Terwijl aan de andere kant van de rivier gewoon een fietspad onder aan de dijk ligt, zou dat in Werkendam dan niet kunnen? Hoe erg is het als het fietspad af en toe onder water staat? Na vragen in de commissie Grondgebied heb ik nu te horen gekregen dat er geen fundering onder het fietspad ligt. Maar je kunt er toch nu ook over fietsen, zonder fundering? Misschien kan iemand uitleggen waarom dat nu wel kan en straks niet meer? Het enige goede nieuws is dat de wethouder heeft toegezegd het met heemraad Goos den Hartog te bespreken. Wordt vervolgd.........

Werkendamse waterwerkers

Nel van As met de rijswerkers Gerrit Visser en Maan van Elzelingen

Het nieuwe boek ‘WWW – Werkers, Waddeneilanden – Waterwerkers van drs. P.J. van As beschrijft het werk van de Werkendamse rijswerkers op de ‘wandelende’ Waddeneilanden. Om het ‘wandelen’te stoppen werden eeuwenlang waterwerken uitgevoerd. Naast rijswerkers en zinkbazen trokken ook grondwerkers, machinisten en schippers vanuit Werkendam naar de Waddeneilanden. Tijdens de presentatie werden foto’s uit het boek getoond en werden soms verhalen verteld over legendarische figuren zoals ‘Klaas Otterkop’(bijnaam voor zinkbaas Gerrit Visser) en Hannes den Dappere.

Veel foto’s in het boek werden verzameld door Kommer Hakkers, die het eerste exemplaar kreeg uitgereikt. Van zijn vader werden tevens verhalen opgenomen in het boek. Ter afsluiting van de presentatie zong Kees Versluis het lied van de rijswerker. ‘Daar vaart een veerboot met meuzikken aan boord, ze gaan naar de eilanden, de Wadden een prachtig oord’. Van As schreef al eerder boeken over de Werkendamse rijswerkers zoals Meuzikken in Shanghai; Meuzikken in Argentinie en Meuzikken bij de Zuiderzee en het IJsselmeer.

Het boek is voorzien van een harde kaft en veel foto. De prijs is 29,95 euro. Te koop bij boekhandel Angelot en via de website.

www.nelvanas.nl

Een eeuw gemalen in de Biesbosch

Pompgemaaltje uit 1902

Gemaal Oostkil, gebouwd in de jaren zestig

Gemaal Hooge Hof, gebouwd in 2014

Gemaal fort Steurgat voor dijkring 23

Een eeuw gemalen in de Biesbosch, gevangen in vier foto's. De zwart wit foto is van een gemaaltje uit 1902 in polder Jannezand, destijds een wonder van techniek omdat het de eerste gemaaltjes waren op electriciteit. Daarnaast gemaal Oostkil, gebouwd in de jaren zestig. Het is van een zelfde type als gemaal de Bevert dat pas gesloopt is, maar van dat gemaal kon ik geen foto terugvinden. Gemaal de Hooge Hof is gebouwd in 2014. In totaal worden in de Noordwaard 12 nieuwe gemalen gebouwd, elke polder heeft straks zijn eigen gemaal. De laatste foto is van het gemaal fort Steurgat, het nieuwe gemaal van de kleine dijkring 23

De auto van mijn oma

Puck van Rossum achter het stuur

Even een uitstapje naar een andere hobby van me. Schrijven over de Werkendamse historie. Op de nieuwe site van het BHIC deautovanmnopa staat een verhaal over de eerste auto van de familie Sigmond in Werkendam. Slechts een ingekorte versie van mijn verhaal, maar het blijft een mooie foto van Puck van Rossum.

http://deautovanmnopa.nl/verhalen/een-panhard-werkendam

Dijknagels in Lekdijk

Heemraad Goos den Hartog mocht assisteren bij de dijkvernageling. Mooiste beeld op deze foto is toch de oranje parasol. Ondanks alle innovatie is bescherming tegen de zon nog altijd nodig tijdens het werk.

 

In de Lekdijk bij Vianen werd vanmiddag met een officieel tintje een dijknagel in de Lekdijk geslagen door heemraad Goos den Hartog. Dijkvernageling is een nieuwe innovatieve manier om de dijken te versterken. Over een lengte van 250 meter worden in totaal zo'n 275 dijknagels aangebracht; de aannemer slaat zo'n tien nagel per dag in de dijk. De dijknagels bestaan uit zo’n achttien meter lange staven van glasvezel. Aan de binnenzijde van de dijk wordt de glasvezel met een betonnen plaatje en een anker vastgezet. Als het werk af is, zijn de dijknagels vrijwel onzichtbaar. Ook biedt het voor bewoners als voordeel dat de dijknagels nauwelijks ruimtebeslag vragen, zodat huizen en tuinen niet aangetast worden. Verder is het vooral een snelle methode. Het project wordt uitgevoerd door Consortium Dijkvernageling, bestaande uit twee aannemers, Boskalis en Volker Staal & Funderingen, en twee ingenieursbureaus, Grontmij en Witteveen + Bos.

De djknagels worden in rijen van drie onder elkaar in de dijk geboord, ze worden afgedekt met een betonnen plaatje.

Damwand in Sleeuwijkse dijk

Helaas kon ik vanwege mijn werk niet aanwezig zijn bij de demonstratie van het slaan van de damwand in Werkendam. Overigens is steeds sprake van Merwededijk in alle officiele stukken, maar de dijk heet toch echt Sleeuwijkse dijk. Dertig jaar geleden werd op dezelfde plek ook al een dijkverzwaring uitgevoerd. 

http://www.bd.nl/regio/den-bosch-en-omgeving/werkendam/bijzondere-combiwand-moet-stabiliteit-merwededijk-ten-oosten-van-werkendam-verbeteren-1.4989661

Oude economie, nieuwe gebouwen; nieuwe economie, oude gebouwen

Vergeten een foto te maken van de Onderzeebootloods zelf, maar de havendienst die langsvoer demonstreerde wel even haar blusapparatuur.

Nog niet zo lang geleden las ik in de Volkskrant over de nieuwe economie. En haar voorkeur voor oude gebouwen. Zaterdagavond mocht ik weer eens ronddwalen in zo'n oud gebouw. Deze keer in de Onderzeebootloods in Rotterdam, of liever gezegd op Heijplaat, waar ooit een bloeiende scheepswerf lag. Maar de gebouwen raakten leeg. Creatieve ondernemers toverden een van de oude loodsen om tot feestlocatie en zo mochten we zaterdag avond met de Persgroep feest vieren met Jan Smit, Ali B en een live show van Q-music. Een prachtige plek voor zo'n mooi feest. Overigens is op diezelfde plek de afvaart van de waterbus in Rotterdam, zo mocht ik vorig jaar al eens vanaf Heijplaat naar Rotterdam varen tijdens een korte fietsvakantie en een overnachting bij zus Dorothe in Spijkenisse.

Overigens is Heijplaat niet de enige plek waar oude gebouwen een nieuwe bestemming krijgen. Zelf werk ik in Den Bosch in de voormalige Gruyterfabriek. En op Fort Altena mag ik regelmatig rondleidingen geven, ook een oud gebouw dat een nieuwe bestemming heeft gekregen; een prachtig voorbeeld van nieuwe economie. Het illustreert mooi hoe inderdaad de nieuwe economie oude gebouwen omarmd. En niet net als in de oude economie, maar steeds nieuwe gebouwen uit de grond stampt.

Fietspaden

De nieuwe Fortdijk in Werkendam

In de eerste commissie Waterveiligheid met Goos den Hartog als nieuwe heemraad waren woensdag vooral veel nieuwe gezichten te zien. Alleen Harry Drost van de ChristenUnie was een oude bekende. En uiteraard onze vaste ambtenaren. Namens het CDA heb ik navraag gedaan naar twee fietspaden. Komt er een fietspad op de nieuwe Fortdijk in Werkendam? En kan het tijdelijke fietspad in de uiterwaarden langs de Sleeuwijkse dijk geen permanent fietspad worden? Daarna was er een stevige discussie rond de wegentaak, extra reserveren voor waterveiligheid en een geslaagde proef met geotextiel. Overigens is ook de dijkvernageling bij Vianen als een innovatieve manier van dijkverzwaring. 

De dijk is van iedereen

Een bloemrijke dijk?

Na afloop van de commissie waterveiligheid schoof ik kort aan bij een lunchbijeenkomst van medewerkers van Waterschap Rivierenland. Onder de noemer 'de dijk is van iedereen' mochten ideeen over de vormgeving van de dijk worden gespuid. En dat leverde een aantal vernieuwende ideeen op. Zoals een praktijkgids voor participatie, waarin het heruitvinden van de lokale waterdemocratie kan worden beschreven. Een soort dijkcooperatie, waarbij bewoners zelf het beheer en onderhoud van dijken ter hand nemen. Zoals succesvolle voorbeelden in de laatste jaren zoals zorgcooperaties of energiecooperaties. Zo'n dijkcooperatie klinkt vooral als een terugkeer naar eeuwen geleden toen inderdaad de bewoners van een polder de handen ineen sloegen en samen het waterprobleem op te lossen. Maar ook ideeen als een toeristische dijkenkaart, dijkwonen, dijkpark, een woordenboek dijkversterking (met een speciala app? ) (waterpedia als een soort wikipedia?). Met een inspiratietafel of LAB democratie mochten alle plannen op een later moment nog eens worden bediscussieerd.

Burgerparticipatie in de praktijk

In 2013 werd al een deel van de dijk afgegraven in de Noordwaard

Tja, na zo'n mooi referaat over burgerparticipatie rijst de vraag hoe dit binnen het waterschap vorm te geven. Niet door bij bestaande plannen met allerlei belangenbehartigers om tafel te gaan zitten, dat heeft toch vooral nog veel weg van inspraak. Maar door echt zaken los te laten en aan de burgers over te laten. Tijdens de fietstocht in de middag werd een mooi voorbeeld genoemd van burgerparticipatie. De allereerste planvorming rond de ontpoldering van de Noordwaard. Toen zo'n jaar of tien geleden, misschien al langer, de bewoners van de Noordwaard inzagen dat de plannen voor het gebied als een donkere wolk het gebied bedreigde, namen ze zelf het heft in handen. Als het gebied dan echt moet worden opgeofferd voor de veiligheid, laat het dan vooral snel gebeuren en koop ons gewoon uit. Zo kreeg de Noordwaard het stempeltje 'koploperproject' al werd dat nooit helemaal waarheid.

Een ander voorbeeld dat genoemd werd was het weer in gebruik stellen van een sluis in Alblasserdam. Eerste reactie van het waterschap was uiteraard dat het niet kon omdat de sluis in een primaire waterkering ligt. Een zelfde argument dat wel wordt gebruikt om de sluis van de Nieuwe Hollandse Waterlinie bij Woudrichem nooit meer te openen.

Maar het ei van Columbus rond burgerparticipatie bij de waterschappen is maandag niet gevonden. Wordt vervolgd!

Burgerbewust besturen (2)

Peter Glas, voorzitter van de Unie van Waterschappen met de vrouwelijke bestuurders op slot Loevestein

Tijdens het referaat van dr. Laurens de Graaf toonde hij ons ook het fotoalbum van burgerparticipatie (zelfs met foto van burgemeester Fons Naterop). Hij benoemde daarbij ook de diverse generaties in burgerparticipatie. Het begon met inspraak, vervolgens kwam het interactieve beleid, gevolgd door burgerparticipatie en tot slot overheidsparticipatie met voorbeelden als G1000. Een voorbeeld waarbij de overheid beter een poosje op haar handen kan gaan zitten. Verder benoemde De Graaf ook nog de participatie paradox en dat vond ik ook weer heel herkenbaar. 'Weinigen participeren veel en velen participeren weinig'. Tot slot haalde De Graaf nog de grijze maffia aan, de goed opgeleid vijftig plus blanke man die alles zo goed weet, maar wat is eigenlijk zijn representativiteit? 

En als voorbeeld van de doe-democratie liet hij het nummer van Elvis Presley horen: 'A little less conversation and a little more action'.

Burgerbewust besturen

In de middag werd een fietstocht gemaakt door Munnikenland door de bestuurders

Dr. Laurens de Graaf van de KUB hield tijdens de bestuurdersdag van de Unie van Waterschappen op slot Loevestein een boeiend referaat over burgerparticipatie. Hij eindigde met de vraag of de overheid eigenlijk wel bereid is om haar macht te delen met haar burgers. En juist om die vraag draait het bij burgerparticipatie. Mijn conclusie is dat de overheid die macht niet wil delen. Ze heeft al haar beleid in regeltjes vastgelegd en al die regels zitten in beton gegoten. En daarvan afwijken is een doodzonde. Terwijl iedereen inmiddels wel tot de conclusie is gekomen dat democratie meer is dan alleen verkiezingen. Bij burgerparticipatie gaat het niet zozeer over de inhoud, maar vooral over de energie. En die energie moet je vasthouden, zonder direct als overheid alles in je eigen structuur te willen stoppen. Maar voor succes heb je pioniers nodig, je moet het samen doen en de initiatieven moeten lokaal gedragen worden.

En wat is je rol dan nog als bestuurder?

-Wees present bij initiatieven

-Spreek je waardering uit

-Blijf kritisch

-Wees bescheiden

-Leef je in in die burger

-En biedt helderheid over wat wel of echt niet kan.