Rug aan rug woningen

In het cultuurhistorisch onderzoek van het deel voor de dijkverzwaring langs de Sleeuwijkse dijk staan ook de rug aan rug woningen beschreven.

Op de cultuurhistorische waardenkaart van de provincie Noord-Brabant staat een object met cultuurhistorische waarde aangegeven, bestaande uit een zestal arbeiderswoningen uit het laatste kwart van de 19de eeuw die binnendijks aan de voet van de dijk staan. Bijzonder is dat deze woningen rug-aan-rug zijn gebouwd. Deze bouwmethode werd vóór de introductie van de Woningwet 1901 toegepast om tegen een lage investering woningen voor de armste bevolkingsklasse te realiseren. Dit woningtype, dat zich kenmerkte door kleine vertrekken, gebrekkige daglichttoetreding en eenvoudige sanitaire voorzieningen, werd  voornamelijk in grote steden gebouwd. Vermoedelijk zijn de arbeiderswoningen aan de Sleeuwijksedijk door een lokale baas gebouwd om werklieden te huisvesten die in de beurtvaart of griendteelt hun brood verdienden. Ondanks dat de indeling van deze woningen grotendeels is gewijzigd (woningen zijn samengevoegd) en de beeldkwaliteit door aan- en uitbouwen tegenwoordig beperkt is, zijn de woningen vanwege hun typologische zeldzaamheden van architectuurhistorische waarde.
 

Links zijn de rug-aan-rug gebouwde arbeiderswoningen zichtbaar

De cultuurhistorische waarde van de woningen is vooral gelegen in het bebouwingstype, dat niet veel meer voorkomt. Omdat rug aan rugwoningen in het algemeen zeer klein zijn, geen of weinig buitenruimte hebben en bouwtechnisch matig of slecht geconstrueerd zijn, werden ze tijdens de saneringsoperaties van de jaren 60 en 70 van de twintigste eeuw massaal afgebroken.

Naboths wijnberg

In het rapport naar de cultuurhistorische waarden van het deel van de Sleeuwijkse dijk dat op de schop moet voor de dijkverzwaring is een interessante bijdrage te lezen over Naboth's Wijnberg.

Onder aan de dijk Naboth's Wijnberg

Aan de Sleeuwijkse zijde van de gemeentegrens, juist ten noordoosten van het onderzoeksgebied, bevond zich in de 19de eeuw de eerste gereformeerde kerk van Werkendam. Deze kerk, die plaatselijk bekend stond onder de naam Naboths Wijnberg, was een zogenaamde schuurkerk. In de eerste periode van de Afscheiding van 1834, waarbij de gereformeerde kerk zich geleidelijk afsplitste van de Nederlands Hervormde kerk, beschikten gereformeerde kerkgenootschappen niet over een eigen kerkgebouw. Daardoor waren zij vaak genoodzaakt om hun kerkdiensten in boerenschuren te houden. D schuurkerk aan de Sleeuwijksedijk deed van 1837 tot 1859 dienst. Het voormalig gebruik als schuurkerk is niet of nauwelijks meer af te lezen aan de buitenkant van het gebouw. Het betreft een eenvoudig langgerekt gebouw onder een asymmetrisch zadeldak. In het dak twee dakkapellen (oorspronkelijk hooiluiken?). De vensters in de lange gevel zijn vernieuwd.

Nieuwsbrief jaargang 2

Gevaarlijk ijs

Waterschap Rivierenland wijst inwoners in het hele rivierengebied op gevaarlijk ijs. Als de weersverwachtingen uit gaan komen treedt vanaf midden deze week dooi in. Waterschap Rivierenland gaat dan het smeltwater wegpompen, om wateroverlast in de polder te voorkomen. Hierdoor ontstaat er lucht tussen de ijslaag en het water, waardoor het ijs nog minder draagkrachtig wordt en er gevaarlijke situaties kunnen ontstaan als natuurijs betreden wordt.

Het water in de polders is de afgelopen weken al gestegen door kwelwater uit de bodem. Bij invallende dooi, zal Waterschap Rivierenland, het smeltwater dus echt moeten gaan wegpompen. Anders ontstaat er wateroverlast in het gebied. Het ijs dat nu op sloten, singels, plassen en boezemwateren ligt is al onbetrouwbaar, maar door de luchtlaag die er door bemaling ontstaat tussen ijs en water wordt het toch al onbetrouwbare ijs nog minder draagkrachtig. Ook zal door de bemaling het water gaan stromen waardoor het warmere en diepere water omhoog komt en de ijslaag ook vanaf de onderkant kan gaan smelten. Deze situatie geldt voor het hele rivierengebied, en in het bijzonder voor de Alblasserwaard en de Vijfheerenlanden. Het waterschap raadt mensen daarom met klem af om het ijs op te gaan. Hoe verleidelijk het ook is, en de schaatskoorts bij menigeen toeslaat met al die vorst, de veiligheid gaat voor alles.

Geld voor de Diefdijklinie!

Arie Bassa met de Gelderse gedeputeerde Van der Kolk

Boeiend!

Lees meer over de eerste vrouwen in waterschapsbesturen!

Ideetje voor Waterschap Rivierenland om onderzoek naar te doen?

Verrassing!

Eigenlijk zocht ik op de website van Waterschap Rivierenland naar de notitie over het planten van fruitbomen langs dijken. Ik meen dat we die ergens najaar 2009 kregen uitgereikt. Maar terwijl ik naar die notitie zocht, kwam ik het eindrapport naar het onderzoek van de klimaatdijk van 5 juli 2010 tegen. Terwijl we inmiddels bijna een half jaar verder zijn, heb ik dat eindrapport nog nooit onder ogen gehad. Toch wel een beetje vreemd? Of moet ik niet op alle slakken zout leggen? In het onderzoek zijn drie locaties onderzocht voor een mogelijke aanleg van een klimaatdijk. Bij Streefkerk, bij Lienden en bij Arnhem.

Brug bij Arnhem Zuid

En altijd telden de bossen

O, Stukje land geklemd tussen de rivieren
waar heel mijn innerlijk is aan verkleefd
waar hoog de wolken boven zwieren
hier ben ik geboren, hier heb ik geleefd

Hier heb ik de taal van 't water leren kennen
soms rustig stromend, soms met donderend geweld
hier leerde men mij aan Uw modder wennen
hier heb ik als jongen 't eerste hout geveld.

Hier leerde ik voor 't daaglijks brood te vechten
hier leefde ik in Uwe wondermooie schoot
hier Biesbosch, was ik een van Uwe knechten
hier kreeg ik van U toch altijd weer mijn brood.

Door U leerde ik vele geheimen kennen
en wonderen der machtige natuur
jij leerde mij aan 't harde leven wennen
jij leerde mij ook Godes-albestuur

Bas van der Stelt (1927-2003)

Bosatlas van Nederland Waterland

Van het handvol boeken dat ik in de afgelopen week cadeau kreeg, sprong de Bostaltlas van Nederland Waterland er wel uit. In de boekwinkel had ik er al eens mee in mijn handen gestaan. Met een voorwoord van onze waterprins, maar ook een fraai hoofdstuk over cultuur en recreatie. "Vergeet tulpen, klompen, kaasmarkten en Delfts blauw. Vooral water maakt Nederland uniek in cultureel en natuurlijk opzicht. Geen wonder dat op de lijst met werelderfgoed de Stelling van Amsterdam, de Kinderdijk en de Waddenzee een plek hebben gekregen".  Maar ook de kaarten van Hollandse waterlinie en een overzicht van alle jachthavens staat in de atlas. Kortom, een aanrader.

Financiering dijkversterking naar de Waterschappen?

http://www.cobouw.nl/nieuws/2010/12/16/Interview-Sybe-Schaap-Dijkversterking-moet-naar-waterschappen.html

Hoogwater geeft nog geen problemen

Hoog water bij Tiel

Als gevolg van veel regen en smeltwater is in Duitsland het waterpeil op de Rijn flink gestegen. Deze hoogwatergolf is vanochtend Lobith geapasseerd. De piek lag op 13,55 meter boven NAP. Op dit moment stroomt de hoogwatergolf via de Waal, de Merwede, de Nederrijn en de Lek naar zee. Het water staat tot aan de voet van de dijken en heeft in het rivierengebied nergens tot problemen geleid. Bijzondere maatregelen door Waterschap Rivierenland, zoals sluiting van coupures of het instellen van dijkbewaking waren niet nodig. De dijken in het rivierengebied zijn berekend op een veel hoger waterpeil. Na woensdag gaat het waterpeil op de rivieren weer dalen.

Multatuli

"De Hollander is nu eenmaal gesteld op rivierdykjes en de daardoor veroorzaakte hevige overstromingen. Sedert eeuwen verhoogt 't ie de bedding van z'n rivieren - straks zal hij ze op palel boven z'n hoofd laten lopen - en hij verwaarloost de aangeboden gelegenheid tot ophoging van z'n land omdat hij het beter vindt met de materie die de Natuur zo goedig levert, z'n zeegaten te stoppen. (...) Wie dus water indykt, wijst 'n geschenk af. Geheel Nederland zou sedert lang boven 't gevaar van overstroming verheven zijn als we de Ryn ongestoord z'n funktien hadden late verrichten. Kortom, dat wy, Hollanders onze grond zouden ontwoekerd hebben aan de baren, is 'n leugen van verzenmakers. We hebben juist andersom al 't mogelyke gedaan om de Natuur die bezig was ons grondje bewoonbaar te maken in hare arbeid tegen te werken. 't Ganse land is laag gebleven omdat wet met kleingeestige zorg de naast aan de vloed liggende weiden wilden bewaren".

(citaat uit brief van Multatuli (1820-1887) aan Thorbecke)

De macht van de boerenrepublieken

Hoog water buiten de waterpoort in Woudrichem in 1995

Deze week via internet twee boeken besteld van Rudie van Meurs. Het boek 'Hoog water', de macht van de boerenrepublieken in het Rivierengebied heb ik in één adem uitgelezen. Het deed me vooral denken aan het boek van Kees Slager over de waternoodsramp van 1953. Met gelukkig het verschil dat in het boek 'Hoog water' over het hoge water in 1995 geen slachtoffers vielen. Maar in beide boeken wordt het 'falen van de overheid' zichtbaar om de burgers te beschermen tegen hoog water. Want waarom zijn de rivierendijken tussen 1926 en1995 nauwelijks aangepakt? Het tweede boek van Rudie van Meurs; gaat over de laatste 25 jaar van polderdistrict Betuwe. Dat moet ik nog uitlezen, maar het verveelt geen moment. Heerlijk om zo meeslepend te kunnen schrijven, maar ook heerlijk om te lezen over onze strijd tegen het water. Ik kan er maar geen genoeg van krijgen!

Kinderopvang in kantoor Hoogheemraadschap

Hoewel Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch al vijf jaar niet meer bestaat, heeft het voormalige kantoor in Woudrichem aan de Middelvaart nog geen nieuwe bestemming gekregen. Wel meen ik dat er muzieklessen worden gegeven door Toon. Tijdens een informatieavond over de kinderopvang in Woudrichem is vanavond bekend geworden dat zij hun intrek nemen in het kantoor. Waar dus eens de bestuurders vergaderden, klinken straks kinderstemmetjes. Of ook de peuterspeelzaal een plek krijgt in het kantoor weet ik niet. Gek genoeg kon ik niet eens een foto terugvinden van het kantoor, toch maar snel eens maken. Daarom een foto van de allerlaatste vergadering van Hoogheemraadschap Alm en Biesbosch in 2004(?)

Gerrit Kok heeft zijn eigen gemaal

Dinsdagmiddag onthulde voormalig dijkgraaf Gerrit Kok zijn naambord op het Overwaard gemaal in Kinderdijk. Al in de veertiende eeuw stond op deze plek een gemaal om te zorgen voor droge voeten in de Alblasserwaard. Iets van die lange historie wordt duidelijk in het waterschapshuis van het voormalige polderbestuur van de Overwaard. Het Overwaard gemaal dat nu de naam draagt van Gerrit Kok is gebouwd in 1995. Huidig AB lid Jan Bikker mocht toen getuige zijn van de opening. De onthulling van het naambord vond plaats in winterse kou, al was de boezem nog niet dichtgevroren voor een fraaie molentocht. Wel mocht speciaal vanwege de plechtigheid een molen van de Kinderdijk zijn wieken laten draaien. Na afloop werd er in het waterschapshuis uiteraard een borrel gedronken op de onthulling.

Gerrit Kok(rechts) met op de achtergrond nog net zichtbaar een molen van de Kinderdijk

Read more »