hanviskie

Hanviskie schrijft op haar blog regelmatig over water en het waterschap. Als bestuurslid van Waterschap Rivierenland schrijft ze vooral over het werkgebied van Rivierenland, met speciale aandacht voor de ontpoldering van de Noordwaard in Werkendam. De blog is soms informerend, soms opinierend, vaak kritisch of prikkelend. Om zo waterschappers en burgers scherp te houden! En mijn kiezers op de hoogte te houden van mijn werk als volksvertegenwoordiger.

Saturday, February 17, 2024

Thermisch Gereinigde Grond in de Noordwaard heeft invloed op de waterkwaliteit

Wie vaker mijn blog heeft gelezen, weet dat ik me al langere tijd zorgen maak over de gevolgen van het gebruik van de Thermisch Gereinigde Grond in de Noordwaard. Onderzoek heeft nu uitgewezen dat wel degelijk sprake is van invloed op de waterkwaliteit. 

Protest van bewoners tegen gebruik Thermisch Gereinigde Grond


Donderdag werd de Quick Scan van het Deltaris onderzoek van 2019-2023 openbaar. Onderstaand enkele citaten uit de samenvatting. 

Op basis van eerdere onderzoeken naar TGG is een signatuur vastgesteld van stoffen die gerelateerd zijn aan TGG en als indicatoren kunnen dienen voor uitloging van TGG in het gebied en welke ook zichtbaar kunnen zijn in het oppervlaktewatermetingen.

De aangemerkte TGG-signatuur voor oppervlaktewater omvat onder andere zware metalen (zoals arseen, antimoon, barium, en molybdeen), hoog pH en EC, kationen (natrium, kaliumcalcium), anionen (bromide, chloride, sulfaat), en vluchtige organische stoffen (benzeen, tolueen, fenantreen, beta-HCH en 1,2,4-trichloorbenzeen).

Uit de analyse van de oppervlaktewatermetingen blijkt dat op basis van de eerder genoemde signatuurstoffen in een effect van TGG zichtbaar is in het oppervlaktewater (en daarmee, vanwege de uitlogingspaden, zeer waarschijnlijk ook in het grondwater). Met name de aangetroffen verhoogde concentraties van zouten sulfaat, bromide en bromide[1]chlorideverhoudingen maken beïnvloeding van het oppervlaktewater door TGG waarschijnlijk. Voor enkele zware metalen (o.a. arseen, strontium, mangaan en magnesium)is er ook een correlatie tussen verhoogde concentraties en teensloten bij dijken met TGG gevonden.

Thermisch Gereinigde Grond in de Noordwaard



Voor de set met stoffen gerelateerd aan TGG worden voor arseen en de zouten (bromide, chloride en sulfaat) bij enkele locaties naast dijken met TGG normen voor waterkwaliteit overschreden die niet worden overschreden in teensloten bij dijken zonder TGG. Met de

huidige meetfrequentie is het echter lastig vast te stellen of het om enkele uitschieters gaat of om structurele normoverschrijdingen. Daarnaast is op basis van deze meetreeks het risico dat het gebruik van het oppervlaktewater als irrigatiewater tot effecten op de gewasgroei leidt gering. Aanbevolen wordt om ook de situatie in het grondwater en de bodem beter in beeld te brengen aan de hand van grondwatermonitoring en modellering, om zo een completere risico inschatting van de effecten van TGG te kunnen opzetten.


Wednesday, September 13, 2023

Open dag op energiefabriek in Sleeuiwjk

Met de commissie Waterketen waren we dinsdag te gast op de Energiefabriek in Sleeuwijk. Als commissie bespraken we dinsdagmiddag de aanpassingen op de rioolwaterzuivering in Arnhem en de voortgang van de energietransitie. 

Het hek wilde aanvankelijk niet open, dus daar stonden we als bestuurders


De energie fabriek in Sleeuwijk is al drie jaar in bedrijf en produceert dagelijks 3820 m3 groen gas voor 1000 huishoudens. Op zaterdag 14 oktober wordt een open dag gehouden op de rioolwaterzuivering en kunnen ook bewoners een kijkje nemen op het complex. 


Aan en afvoer van slib en slibkoek

Bijenhotel op het terrein van de energiefabriek

Reparatie van een lekke afvoer


.



.


Thursday, August 17, 2023

Waterwaarnemer Wim de Fockert (94 jaar) over het Peilschaalhuisje in Herwijnen

Op Open Monumentendag, zaterdag 9 september, is het Peilschaalhuisje van Herwijnen van 11.00-17.00 uur geopend voor publiek. Waterwaarnemer Wim de Fockert, inmiddels 94 jaar, bezocht van 1959-1989 dagelijks het huisje om de klok op te draaien. 

Het peilschaalhuisje in Herwijnen


Op Monumentendag wordt het verhaal van de Peilschaal verteld en krijgen bezoekers uitleg over het geraffineerde, maar toch uiterst eenvoudige instrument waarmee in vroeger jaren dagelijks de waterstanden werden gemeten en geregistreerd. 

De klok van het mechanische instrument in het peilschaalhuisje


In het verhaal van de Peilschaal wordt je meegenomen in het leven van de laatste nog levende waterwaarnemer van Nederland, Wim de Fockert, ondertussen al 94 jaar maar nog vol praatjes. Hij heeft van 1959 tot 1989 elke dag het huisje bezocht om de klok van het mechanische instrument op te draaien en te zorgen dat de vastgelegde meetwaardes opgestuurd werden.  Die werden dan de volgende dag via de radio wereldkundig gemaakt zodat men op tijd wist wanneer het hoog water er aan kwam en men het vee binnen moest halen.

 


Waterwaarnemer Wim de Fockert

Een uniek huisje temidden van een veranderende wereld, zelf schreef ik al vaker over het peilschaalhuisje dat ik voor het eerst ontdekte tijdens een fietsvakantie. De dijkversterking is in volle gang en een nieuwe dijk is in de maak. Maar het Peilhuisje, volgend jaar bestaat het 150 jaar, is nog onveranderd en heeft alle veranderingen overleefd. Het rijksmonument wordt beheerd door de stichting tot behoud van het Peilschaalhuisje van Herwijnen.

Hoog water in 2002 in de Waal


 


Friday, August 04, 2023

Eindelijk meer openheid over vervuiling golfbaan Spijk

De gemeente West-Betuwe hield op 8 juni een bewonersavond in dorpshuis de Lindehof in Spijk over de milieusituatie rond de golfbaan The Dutch in Spijk. De avond was vooral een deceptie voor iedereen die op zoek was naar concrete informatie die kort en bondig werd uitgelegd. 

De vervuilde golfbaan in Spijk

Over hoe het nu zit met de vervuiling, hoe de metingen van het oppervlaktewater worden uitgevoerd, maar ook van het water in de Linge. En wat de gevolgen zijn op langere termijn van het gebruik van de vervuilde slakken. Daar bovenop kwam nog de morele vraag over wie nu verantwoordelijk is voor de vervuiling, het gebrek aan toezicht op toepassing van de staalslakken en wat de rol van golfbaan The Dutch zelf is. Is hier sprake van een economisch delict en is aangifte gedaan bij de politie? Tijdens de avond werd in elk geval wel helder dat het waterschap als eerste aan de bel trok  over de vervuiling. Het CDA stelde ook al eerder vragen over de vervuiling van de golfbaan. 


Gemaal in Spijk


Tijdens de avond van 8 juni bleek vooral het gebrek aan transparantie over alle inmiddels verzamelde informatie tot ergernis te leiden bij de aanwezigen. Reden voor mij om hier tijdens de laatste AB vergadering op 30 juni van ons Waterschap vragen over te stellen. Want waarom was al die informatie over bijvoorbeeld meetgegevens van het water zo slecht te vinden? Dat terwijl ons waterschap toch een grote afdeling communicatie heeft, die hier actiever op moet acteren. Mijn vraag heeft effect gehad, wie nu op de website van Waterschap Rivierenland golfbaan Spijk in tikt, komt op een pagina met meer informatie. Ook met een verwijzing naar de website van de gemeente West-Betuwe, waar op een tijdlijn te zien is wat allemaal gedaan is om de vervuiling zoveel mogelijk te beperken. 

Wednesday, June 21, 2023

Meer angst voor politieke besluitvormen dan voor het water

Om iets te ervaren van 750 jaar historie van Waterschap Rivierenland, is een jaarlijks bezoekje aan het Waardhuis in Kinderdijk een must voor ons als waterschapsbestuurders. Geen plek waar de historie van ons waterschap zo tastbaar is. Vandaag mochten we weer rondkijken in het Waardhuis en de bijzondere hensbekers bekijken.

Opbergkastje voor de meest bijzondere hensbeker van het waterschap



Rondkijken in het Waardhuis


Mijn allereerste excursie met het bestuur van Waterschap Rivierenland was op 12 juni 2009, ik was toen nog meer net burgerlid. Het was ook tegelijkertijd mijn eerste kennismaking met het Waardhuis in Kinderdijk. Ook die middag maakten we een boottochtje. De molens van het Werelderfgoed Kinderdijk waren toen nog ons eigendom, maar werden in 2013 pardoes verkocht. Namen we destijds dat besluit omdat we nog geen erfgoedbeleid hadden? En zouden we in 2023 hetzelfde besluit hebben genomen? Wordt wereldwijd wel vaker Werelderfgoed verkocht? 

Molens van Kinderdijk


Veertien jaar verder is het bestuur sterk veranderd, maar de molens van Kinderdijk zijn nog hetzelfde, net als het Waardhuis. Ook veranderd is het JU Smit gemaal, al is de grootschalige renovatie nog altijd niet opgeleverd. Verder misten we deze excursie natuurlijk Jan Bikker met zijn anecdotes over de hensbekers. en zijn gebrom dat politiek niets te zoeken heeft in het waterschap. Daarover vond ik nog een mooie aantekening in een receptieboek. ,,Ik heb meer angst voor politieke besluitvormen dan voor het water", zo sprak een dijkgraaf tijdens het afscheidsdiner van de stuurgroep dijkversterking Sliedrecht op 17 november 1989. 

Angst voor politieke besluitvormen



Sunday, May 28, 2023

Van gemeentehuis via een Limburgse omweg naar Andries Visserhuis

Met enige regelmaat mag ik gastvrouw zijn op zaterdagmorgen in het Andries Visserhuis, de huiskamer van de Historische Vereniging Werkendam en De Werken c.a. Zo ontdekte ik zaterdag het grote bord van Werkendam uit de jaren zestig (?) buiten een plek aan de muur heeft gekregen van de Gedempte Haven.

Het bord heeft nu weer een plekje in Werkendam op het Andries Visserhuis op de Slikstraat



Fijn dat het bord nu weer zichtbaar is voor Werkendam. Want tot 1978 hing dit bord op het gemeentehuis op Hoogstraat 38. Na de bouw van een nieuw gemeentehuis aan de Raadhuislaan werd het bord meegenomen en ik vermoed dat het opgeslagen is in de kelder, maar misschien kreeg het nog ergens een plekje? Het gemeentehuis aan de Raadhuislaan was geen lang leven beschoren, in 2003 is het gesloopt. Alvorens het gesloopt werd, is de kelder met 'kunstschatten' leeggehaald, al het materiaal werd in depot opgeslagen in het Limburgse Brunssum. En daar stond het bord zo'n vijftien jaar te verstoffen. 

Het bord in depot in Brunssum in 2017


Totdat Erfgoed Altena op Monumentendag 2018 de expositie 'Van Emmikhoven tot Altena' inrichtte. Speciaal daarvoor vroeg ze gemeente Werkendam om vier stukken uit het depot te mogen gebruiken voor de expositie. En zo keerde het bord terug in de streek. De eerste locatie voor de expositie was Kasteel Dussen, daarna reisde de expositie naar het gemeentehuis van Woudrichem, Aalburg en Werkendam. En vanaf het gemeentehuis in Werkendam naar het Andries Visserhuis gebracht. En daar stond het enkele jaren onder de kapstok weggestopt. Totdat het bestuur besloot dat het bord een betere plek verdiende. En zo kan iedereen in Werkendam het doek nu weer bekijken. 

Het bord tijdens de expositie in 2018 in Kasteel Dussen


Eerste vraag die bij me opkwam, toen ik het daar zag hangen. Wie zou dit ooit getekend hebben? En welk jaar? Kijkend naar twee oude foto's van het gemeentehuis op de Hoogstraat moet het ergens tussen 1965 en 1975 zijn geweest. Wie weet meer? 

Het bord hangt hier nog op het gemeentehuis, ca. 1975

.


Sunday, April 23, 2023

Kunnen we met klimaatadaptatie in Nederland blijven wonen?

Tijdens het symposium bij het afscheid van Jan Bikker en Mathieu Gremmen kwamen twee boeiende sprekers aan het woord. De eerste was Herman Havekes, bijzonder hoogleraar publieke organisatie van het decentrale waterbeheer aan de Universiteit van Utrecht.

Uitnodiging voor het symposium over rolvast innoveren als waterschap


Havekes ging vooral in op de historie van de waterschappen en wist vakkundig het stempeltje van 'oudste democratie' uit te wissen. Want eigenlijk werden de waterschappen pas in 1992 bij de totstandkoming van de waterschapswet een echte democratie. Daarvoor hadden immers alleen maar grondbezitters toegang tot het waterschapsbestuur. In 1992 waren zelfs nog 'witte plekken' in Nederland te vinden die niet eens onder een waterschap vielen. Overigens wist Havekes ook te vertellen dat de waterschappen meer water beheren dan het 225 jaar oude Rijkswaterstaat. Naast de waterschapswet van 1992 noemde Havekes de invoering van het lijstenstelsel in 2007 en de combinatie van waterschapsverkiezingen met de provincie in 2015. Volgens Havekes is het grootste probleem bij waterbeheer wereldwijd het gebrek aan geld. Doordat waterschappen hun eigen belastingen mogen heffen, is dat in Nederland beter op orde. 

De eerste waterschapsverkiezingen in 2008 met het lijstenstelsel


Het betoog van Jan Jaap de Graeff als voorzitter van de Raad van de leefomgeving en infrastructuur (RLI) was zo mogelijk nog boeiender dan van Havekes. De RLI werkt aan een advies klimaatadaptatie voor de ruimtelijke inrichting van Nederland. Met meer extreme droogte, heviger regenval, water en bodem sturend is het maar de vraag of ons land in de toekomst bewoonbaar kan blijven. Hoewel De Graeff er niet op uit is om mensen angst aan te jagen, is het wel goed om dit bespreekbaar te maken omdat het geen absolute zekerheid is, dat dit ook kan. En zijn we echt bereid om 'water en bodem' sturend te maken? Ingenieur Johan van Veen (1893-1953) zei al 'Eens komt de tijd dat we dit land met een zucht van verlichting weer prijs zullen geven aan de zee'. 


Dijkverzwaring bij Werkendam


Hij had ook enkele adviezen, zoals een stresstest en watertoets vooraf bij een grote investering. Verder pleit hij voor regionaal gebiedsplannen, waarbij als eerste ruimte voor dijken en waterberging gereserveerd moet worden. En soms moet je echt kiezen, meervoudig ruimtegebruik kan niet alles oplossen. Ook vluchten in no-regret maatregelen is niet altijd de beste optie. Het rapport van de RLI wordt in het najaar verwacht. 


.

Saturday, April 22, 2023

Penning van Unie van Waterschappen voor Jan Bikker en Mathieu Gremmen

Op het waterschapskantoor in Tiel werd vrijdag afscheid genomen van de waterschapsbestuurders Jan Bikker en Mathieu Gremmen. Samen waren ze maar liefst 51 en 31 jaar bestuurder bij Waterschap Rivierenland en hun voorgangers. Beiden kregen voor 'een leven in het teken van water' een speciale penning van de Unie van Waterschappen uitgereikt.

Jan Bikker en Mathieu Gremmen tijdens het afscheid


Jan Bikker noemde vooral de jaren van 1971 tot 2005 tropenjaren, de jaren ook dat hij hoogheemraad was in de Alblasserwaard. Uiteraard noemde hij het jaar 1995 toen door de hoge waterstanden evacuaties plaatsvonden in het Rivierengebied, zoals Gorinchem-Oost en Boven Hardinxveld. Hoeveel dijkgraven Jan heeft versleten in die jaren? Sander van Harten, Anne Wind, Gerrit Kok, Roelof Bleker en huidig dijkgraaf Co Verdaas. En in tussenliggende periodes was Mathieu Gremmen waarnemend dijkgraaf. Misschien ben ik nog wel een enkele dijkgraaf vergeten. Maar bijzonder waren de verdiensten van Jan zeker, hij had gevoel voor de tijdgeest, zo sprak secretaris-directeur Kees Vonk bij het afscheid. 


Ook voor Mathieu Gremmen waren er lovende woorden, zo werd nooit tevergeefs een beroep op hem gedaan. Als waarnemend dijkgraaf had hij dagelijks contact met secretaris directeur Kees Vonk, hij belde steevast iedere morgen om half negen. Mathieu zelf noemde zijn afscheid zowel zwaar als licht en maakte de vergelijking met de regenboog, als zowel de zon schijnt en de regen valt. Beiden kregen van de dijkgraaf de bijzondere penning van de Unie uitgereikt, Mathieu droeg deze op aan zijn vrouw Jose. 



Overigens is die bijzonder penning van de Unie van Waterschappen een goed bewaard geheim, op de website van de Unie is nergens informatie terug te vinden, ook niet hoe je deze aan kunt vragen. Toch wordt hij met enige regelmaat uitgereikt zoals bijvoorbeeld enkele jaren terug aan Erik Jongmans, langere tijd secretaris-directeur bij Waterschap Rivierenland.







.

Monday, April 10, 2023

Op weg naar een nieuw bestuursakkoord met alle AB leden!

Na de waterschapsverkiezingen in 2019 koos het nieuwe bestuur van Waterschap Rivierenland voor het breed gedragen bestuursakkoord 'Door water verbonden'.  Dit vanuit de wens om te komen tot bestuurlijke vernieuwing. Het CDA stond mede aan de wieg van deze bestuurlijke vernieuwing, die breed gedragen werd door het Algemeen Bestuur. Daar kijk ik nog altijd met trots op terug. In een werkatelier met alle bestuursleden zijn de hoofdlijnen van dat bestuursakkoord destijds besproken. 

Vanuit de wens om de polarisatie in de samenleving niet te laten doorsijpelen in het Algemeen Bestuur, is onze inzet dan ook om opnieuw te komen tot een bestuursakkoord, waar alle AB leden hun inhoudelijke bijdrage aan kunnen leveren. Onderstaand een deel van de tekst uit dat bestuursakkoord van 2019.

Het nieuwe bestuur in 2019


Binnen Waterschap Rivierenland wordt gewerkt vanuit een breed gedragen bestuursakkoord. Hierbij ervaart men dat werken vanuit de gemeenschappelijkheid leidt tot meerwaarde. Het Algemeen Bestuur kiest voor een heldere kaderstellende en controlerende rol. Oog voor belangen van mens en dier, voor ondernemers en overige stakeholders. 

Vanuit een open houding, waarbij luisteren naar en openstellen voor elkaars afwegingen de basis is. Werken aan een cultuur van verbinden. Verbinden met elkaar, verbinden met de gebieden en verbinden met het College van dijkgraaf en heemraden, die breed gedragen wensen herkennen en vertalen naar beleid. Het Algemeen Bestuur durft in de modder te staan en is zichtbaar in de gebieden om te kunnen ontvangen, door te geven, maar ook in vertrouwen te agenderen bij het college. 

Het nieuwe bestuur in 2023

Het College van dijkgraaf en heemraden (CDH) staat ten dienste van het Algemeen Bestuur. Zij zoekt actief verbinding met het Algemeen Bestuur om de kaderstellende en controlerende rol goed te faciliteren en voelt zich ambassadeur van Waterschap Rivierenland namens het hele Algemeen Bestuur. Oog voor (deel)belangen, draagvlak, actief luisteren en communiceren, is voor het CDH uitgangspunt. Het CDH zal als netwerkende verbinder optreden, zowel binnen als buiten Waterschap Rivierenland. Zij krijgt vanuit het Algemeen Bestuur ruimte en vertrouwen om binnen de vastgestelde kaders slagvaardig te handelen en waar geen kaders zijn deze agenderen. Werken vanuit wederzijds vertrouwen, waarbij niet het aantal zetels, maar de inhoudelijke argumenten vertrekpunt zijn. 

Wednesday, April 05, 2023

Waterschap Rivierenland tekent Samenwerkingsoverenkomst Werelderfgoed Kinderdijk

In het Waardhuis in Kinderdijk werd vandaag door heemraad Mathieu Gremmen een samenwerkingsovereenkomst getekend voor Werelderfgoed Kinderdijk. Het is het slotstuk van een proces waarin provincie Zuid-Holland, Waterschap Rivierenland, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Stichting Werelderfgoed Kinderdijk (SWEK) en de gemeenten Alblasserdam en Molenlanden hun samenwerking bevestigen.

De ondertekening van de Samenwerkingsovereenkomst in het Waardhuis in Kinderdijk


In de overeenkomst beschrijven zij hun verantwoordelijkheid, belang en ambitie voor het molengebied Kinderdijk. De samenwerking richt zich erop het gebied hét voorbeeld te laten worden van modern erfgoedbeheer. De overeenkomst heeft als doel om de toekomst van het UNESCO Werelderfgoed Kinderdijk te waarborgen en te versterken. Door samen te werken willen de partijen de kwaliteit van het gebied en de bezoekersbeleving verbeteren. En daarbij het gebied aantrekkelijker te maken en te houden voor toeristen én inwoners van Kinderdijk.

Foto van Wendy van Wijk van de molens bij Kinderdijk


Mathieu Gremmen, heemraad Waterschap Rivierenland: “Niet alleen het verleden van waterbeheer is zichtbaar bij Kinderdijk, ook het heden en de toekomst. Waren de molens ooit nodig om het gebied leefbaar te houden, nu doen onze gemalen dat. En de tijd staat niet stil: wij automatiseren gemalen en nemen ingrijpende maatregelen om het watersysteem in de Alblasserwaard op orde te houden. Deze samenwerkingsovereenkomst helpt ons dit te blijven doen in dit unieke toeristische gebied.” Voor het waterschap is Kinderdijk een al meer dan 750 jaar werkende plek om het Hollands watermanagement van het heden, verleden en toekomst te tonen aan hun nationale en internationale gasten.

Bezoekerscentrum Kinderdijk


Marjorie Verhoek van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed: “Kinderdijk is een bijzonder Unesco Werelderfgoed in Nederland omdat het een toonbeeld is van de eeuwige strijd tegen het water die we in Nederland voeren, met een uniek landschap en een watersysteem dat nog functioneert. Doordat het watersysteem nog altijd in gebruik is en de molens bewoond, maakt dit Kinderdijk tot ‘levend’ erfgoed en uniek in de wereld. De RCE draagt samen met de samenwerkingspartners de verantwoordelijkheid om dit unieke erfgoed te behouden. Hier zijn we ontzettend trots op.” Voor de Rijksdienst is Kinderdijk één van de kroonjuwelen, waar letterlijk alle opgaven van de provincie samenkomen: modern erfgoedbeleid, duurzame mobiliteit, waardevol toerisme en klimaatbestendige natuur- en landschapsontwikkeling. 

.